فتق دیسک کمر یا هرنی چیست؟

فتق دیسک کمر یا هرنی زمانی ایجاد می‌شود که دیسک بین مهره‌ها از محل طبیعی خود خارج شود. فتق دیسک کمری می‌تواند باعث وارد شدن فشار بر اعصاب ستون فقرات و بروز درد در کمر، پاها، دست‌ها و گردن شود.

گوینده ویدیو: مریم صیامی خانیکی

مترجم: زاهده میرابی

فتق و بیرون زدگی دیسک چگونه باعث درد می‌شود؟

وقتی لایه ضخیم خارجی دیسک پاره می‌شود، ماده ژل مانندی از آن خارج می‌شود. این ماده فتق در نظر گرفته می‌شود.

پارگی دیسک می‌تواند ناشی از فشار بیش از حد به ستون مهره از طریق آسیب یا ضربه باشد که این امر می‌تواند منجر به فشرده شدن اعصاب در ستون فقرات و یا ممکن است ترکیبات شیمیایی موجود در ماده باعث تحریک و التهاب ریشه عصب شود.

این برآمدگی می‌تواند بر اعصاب موجود در آن ناحیه فشار وارد کند و “به نظر می‌رسد” در اثر درد در بدن فعال می‌شوند و به مغز پیام می‌رسانند و می‌گویند جایی از بدن آسیب دیده است.

وقتی این اتفاق می‌افتد، مشکلاتی مانند کمردرد، درد در ناحیه‌ای که توسط عصب (های) آسیب‌دیده تأمین می‌شود، بی‌حسی و یا ضعف ناحیه درگیر و افزایش رفلکس و اسپاستیک آناتومی درگیر را تجربه خواهید کرد. اگر نخاع در ناحیه پارگی دیسک درگیر باشد، ممکن است فلج کامل پاها رخ دهد.

درد ناشی از فتق دیسک در ستون فقرات می‌تواند مداوم باشد، یا با گذشت زمان از بین برود، و در هر بیمار متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است درد شدید و مداوم پشت یا ناحیه‌ای که توسط عصب (های) آسیب‌دیده تامین می‌شوند، یا بی‌حسی یا ضعف اندام‌ها را تجربه کنند. در حالی که برخی دیگر ممکن است درد خفیف‌تری را تجربه کنند که با گذشت زمان عود می‌کند.

علائم عمدتا به چگونگی برخورد فتق دیسک با اعصاب نخاعی و ساختارهای اطراف آن مربوط می‌شود. این موارد در هر بیمار متفاوت است و بیشتر به همین دلیل است که در صورت مشکوک بودن به وجود مشکلی در ستون فقرات خود، باید هر چه زودتر به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید.

انواع مختلف از فتق دیسک نخاعی

از جمله انواع مختلف فتق دیسک نخاعی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

۱– برآمدگی دیسک (پروتروژن): برآمدگی دیسک یا همان disc bulge زمانی رخ می‌دهد که دیسک نخاعی و لیگامنت‌های مربوط به آن سالم و بدون مشکل باشند و در کنار هم به رشته های عصبی فشار وارد کنند.

۲– بیرون زدگی دیسک (اکستروژن): بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که بخش بیرونی دیسک نخاعی پاره شود و به بخش داخلی و ژله مانند دیسک اجاره بیرون آمدن را بدهد. بیرون زدگی دیسک ممکن است در شرایطی رخ دهد که لیگامنت ها سالم بوده یا آسیب دیده باشند.

۳– جدا شدن دیسک: این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بخش مرکزی و ژله مانند دیسک از داخل آن خارج شده و از بخش اصلی دیسک کاملا جدا شود.

علت فتق دیسک کمر:

دلایل شایع و عوامل مؤثر در بروز فتق دیسک کمری عبارتند از:

• ساییدگی ناشی از افزایش سن در قسمت لایه خارجی دیسک، احتمال بروز این عارضه در سنین بالاتر را افزایش می‌دهد.
• وضعیت نامناسب بدنی مانند نشستن، راه رفتن یا بلند کردن اجسام به روش نادرست می‌تواند سبب تشدید علائم فتق دیسک کمر شود.
• آسیب‌دیدگی مانند بلند کردن اجسام به روش غیر صحیح؛ افرادی که به طور مداوم کارهای سنگین انجام می‌دهند بیشتر در معرض بروز فتق دیسک کمر قرار دارند.
• چاقی، زیرا اضافه وزن باعث وارد شدن فشار بیشتر بر دیسک‌ها در قسمت پایین کمر می‌شود.

عوارض بی توجهی به علائم فتق دیسک کمر چیست؟

فتق دیسک در ستون فقرات را باید بسیار جدی گرفت. در موارد نادر، علائم این بیماری ممکن است بدون هیچ گونه مداخله پزشکی، به مرور زمان کاهش یابد. مشخص شده است که این اتفاق به دلیل پاسخ ایمنی بدن که فتق دیسک را به عنوان یک ماده خارجی تشخیص می‌دهد، جذب آب در دیسک برآمده که باعث کوچک شدن بخش آسیب‌دیده می‌شود، یا مکانیسم‌های دیسک طبیعی که می‌توانند بر قسمت دارای علائم دیسک تأثیر بگذارند، اتفاق می‌افتد.

این عوامل می‌توانند اندازه فتق و علائم را کاهش دهند، اما دیسک را درمان نمی‌کنند. در بیشتر موارد، در صورت عدم درمان، فتق دیسک با تخریب ستون فقرات به مرور زمان، یا به دلیل ضربه اضافی یا آسیب به ستون فقرات، بدتر می‌شود. نادیده گرفتن فتق دیسک، در صورت تحت تأثیر قرار گرفتن اعصاب، می‌تواند منجر به درد بسیار زیاد و حتی فلج شود.

علاوه بر این، برآمدگی، پارگی یا فتق دیسک می‌تواند منجر به تنگی نخاع شود، وضعیتی که با تنگ شدن کانال نخاعی رخ می‌دهد. محدود کردن یا فشرده شدن ریشه‌های عصبی و نخاع. این باریک شدن کانال نخاع اغلب در ناحیه کمر (ستون فقرات کمری) و گردن (ستون فقرات گردنی) یا در موارد نادر در ناحیه قفسه سینه ستون فقرات (قسمت فوقانی کمر) اتفاق می‌افتد.

دیسک برآمده یا تکه‌هایی از فتق دیسک می‌تواند به سمت داخل کانال نخاع بیرون زده یا بر روی عصبی که از فورامن گسترش یافته است فشار وارد کند. رباط‌هایی که مهره ها را به هم متصل می‌کنند ممکن است تحلیل بروند و اجازه جابجایی مهره‌ها را بدهند که می تواند باعث پینچ شدن عصب یا نخاع شود. وقتی دیسک به عصب سیاتیک فشار بیاورد، می‌تواند باعث درد عصب سیاتیک شود که به آن سیاتیک نیز گفته می‌شود.

عواملی که خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند عبارتند از:

1. جنسیت: مردان نسبت به خانم ها در گروه سنی ۳۵ تا ۵۰ سال بیش تر به این بیماری مبتلا می شوند.
2. برداشتن اجسام به طور ناصحیح: زمانی كه از عضلات كمری و ستون فقرات بیش تر از عضلات پا ها برای یرداشتن اجسام سنگین كمک می گیرید و یا حین بلند كردن اجسام چرخشی در ستون فقرات ایجاد شود، مهره های كمر بیش تر مستعد فتق دیسک می باشند.
3. چاقی: داشتن اضافه وزن دیسك های پایینی كمر را در معرض آسیب بیش تری قرار می دهد.
4. انجام فعالیت های مكرر با نیروهای زیاد: خیلی از مشاغل كه نیاز به بلندكردن اجسام، كشیدن و نیز خم كردن های مداوم كمر دارند، افراد را بیش تر در معرض آسیب قرار می دهد.
5. وضعیت نشتن طولانی مدت: نشستن های طولانی مدت و یا رانندگی مسافت های زیاد، فشار بسیاری را بر مهره های كمری وارد می كند.
6. سبك زندگی ساكن: ورزش منظم برای جلوگیری بسیاری از مشكلات پزشكی از جمله فتق دیسک پیشنهاد می گردد.
7. سیگار كشیدن: بیان شده است سیگار كشیدن میزان مصرف اكسیژن توسط دیسک را كاهش و سرعت تخریب دیسک را افزایش می دهد.

تشخیص فتق دیسک کمر :

جهت تشخیص فتق دیسک کمری پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• ارزیابی علائم، نحوه زندگی و سابقه پزشکی
• معاینه و بررسی وضعیت جسمی بیمار
• ارزیابی قدرت عضلانی، حس‌ها و واکنش‌های بدن در زمان انجام موارد زیر:
• نشستن ایستادن، راه رفتن یا خم شدن
• حرکت دادن گردن، دست‌ها و شانه‌ها

پزشک همچنین امکان دارد جهت تشخیص فتق دیسک کمر از روش‌های زیر نیز استفاده کند:

• تست بالا آوردن پا: در حالی که بیمار به پشت دراز کشیده است، پزشک پای بیمار را بالا می‌آورد. این روش به تعیین محل بروز درد کمک می‌کند.
• تصویربرداری با اشعه ایکس: امکان دارد پزشک از این روش جهت رد احتمال وجود عارضه‌های دیگر استفاده کند.
• سی تی اسکن و ام آر آی: این دو روش به تعیین محل دقیق بروز فتق دیسک کمک می‌کنند.
• الکترومیوگرافی (EMG): پزشک با استفاده از سوزن‌های کوچک، فعالیت عضلات را ارزیابی کرده و تأثیر فتق دیسک بر ریشه‌های اعصاب را بررسی می‌کند.
• میلوگرام: پس از تزریق رنگ درون ستون فقرات، پزشک از سی تی اسکن جهت تعیین محل و میزان فتق دیسک استفاده می‌کند.

  

درمان های فتق دیسک

درمان فتق دیسک به شدت و وضعیت آن بستگی دارد. درمان‌ها شامل درمان محافظتی تا جراحی می‌باشد.

1. معاینه و انتظار:
   در مواردی كه درد قابل تحمل است و علایم در حال بهبودی می‌باشند، عموما درمان خاصی را نیاز ندارند.
2. استراحت:
   مواردی كه درد خیلی شدید است ممكن است نیاز شود چندین روز استراحت مطلق باشید و یا پزشک توصیه می‌كند كه سطح فعالیت‌های خود را محدود نمایید.
3. درمان داروئی:
   داروهای مسكن و ضد التهابی می تواند در كاهش درد موثر باشد.
4. فیزیوتراپی:
   تمرینات خاص ورزشی می‌تواند عضلات پشت و شكم را تقویت نموده و در كاهش درد موثر است.
5. تزریق استروئید:
   برای درد های خیلی شدید تزریق استروئید جهت كاهش درد انجام می‌پذیرد.
6. كمربند یا كرست های كمری:
   كرست كمری ستون فقرات را با انتقال وزن به لگن حمایت می‌نماید. همچنین حركات اضافی خم و صاف شدن كمر را محدود نموده و درد را كاهش می دهد. بسته به شدت علائم و نظر پزشک نوع نرم یا سخت كرست كمری قابل استفاده است.
7. درمان جراحی:
   بسیاری از افراد مبتلا به فتق دیسک كمری نیاز به جراحی ندارند ولی در مواردی كه علائم بسیار شدید است و احتمال آسیب نخاع و علایم عصبی وجود دارد، طبق نظر پزشک جراحی اولویت دارد.

آیا می‌توانم از تشدید علائم فتق دیسک جلوگیری کنم؟ 

اگرچه فتق دیسک 100٪ قابل پیشگیری نیست، اما می‌توانید با تغییرات کوچکی در سبک زندگی خود از رشد یا بدتر شدن فتق دیسک به مرور زمان جلوگیری کنید.

انجام ورزش‌های مناسب 

بدون فعالیت بدنی، ستون فقرات می‌تواند استحکام خود را از دست بدهد. عدم تحرک می‌تواند باعث کم آبی، ضعیف شدن و برآمدگی دیسک‌های شما شود. اگر ورزش بخشی از سبک زندگی شما نیست، سعی کنید پیاده‌روی سبک را در برنامه روزانه خود بگنجانید. برای فعالیت بدنی متوسط ​​، ورزش‌های قدرتی را که از وزنه برای تعادل ستون فقرات استفاده می‌شود، امتحان کنید. علاوه بر این، تمرینات یوگا و پیلاتس برای افزایش تحرک کلی گزینه‌های خوبی هستند.

به بدن خود استراحت دهید 

بدن ما برای عملکرد مناسب به خواب کافی نیاز دارد. هشت ساعت خواب کامل برای حفظ هورمون‌ها در سطح سالم و استاندارد و دادن زمان کافی به بدن برای بهبودی پس از یک روز فعالیت بدنی توصیه می‌شود.

غذاهای ضد التهاب را امتحان کنید 

از غذاهایی که حاوی قند زیاد، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی‌های ترانس هستند، خودداری کنید. این مواد غذایی حاوی خواص التهابی هستند که می‌توانند مهره‌های ستون فقرات و دیسک‌ها را ضعیف کنند. شما باید سعی کنید مواد غذایی ضد التهابی را در رژیم غذایی خود جای دهید که شامل “گوجه فرنگی، روغن زیتون، سبزیجات سبز برگ، آجیل و ماهی‌های چرب” باشد.

هیچ راهی وجود ندارد که کاملاً تضمین کند فتق دیسک تأثیری در شما نخواهد داشت. در صورت آسیب جدی ستون فقرات، درمان حرفه‌ای برای بهبودی کامل ضروری است.

منبع:www.aans.org

بیشتر بخوانید: معرفی بیماری ALS (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) و علائم آن

بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی و انواع آن