اختلال دو قطبی و انواع آن

اختلال‌ دوقطبی‌ (اختلال‌ شیدایی‌ ـ افسردگی‌) عبارت‌ است‌ از اختلالی‌ كه‌ در آن‌ خلق‌ بیمار دچار نوسانات‌ شدیدی‌ می‌شود، و ارتباطی‌ بین‌ خلق‌ بیمار و آنچه‌ كه‌ واقعاًدر زندگی‌ بیمار رخ‌ می‌دهد وجود ندارد. اختلال دو قطبی معمولاً از دوران نوجوانی آغاز می‌شود و در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند زمینه را برای خودکشی فرد فراهم کند.

اختلال دو قطبی(BD) بالغ بر ۴درصد از از جمعیت آمریکا را تحت تأثیر قرار داده و هر ساله هزینه‌ای بیش از ۴۵ میلیون دلار را تحمیل می‌کند. در کل بین ۲۵ تا ۵۰ درصد افراد مبتلا به اختلال دو قطبی حداقل یکبار تمایل به خودکشی دارند و ۸/۶ تا ۱۸/۹ درصد آن‌ها به دلیل خودکشی می‌میرند. به نظر می‌رسد خطر خودکشی در شروع در دوره کودکی اختلال دو قطبی بیشتر است، و نزدیک یک سوم از کودکان و نوجوانان دو قطبی قبلا دست به خودکشی زده‌اند.  بین ۱۵ تا ۲۸ درصد از بزرگسالان درگیر با اختلال دو قطبی شروع بیماری را قبل از ۱۳سالگی و بین ۵۰ تا ۶۶ درصد قبل از ۱۹ سالگی تجربه کرده‌اند.

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوسانات خلقی شدیدی را مابین افسردگی و غمگینی تا شادی و سرخوشی تجربه می‌کنند. این چرخه نوسانات خلقی دارای الگوی نامنظمی است و باتجربه تغییر خلق که توسط افراد عادی تجربه می‌شود متفاوت است. علائم اختلال دو قطبی اثرات منفی زیادی بر زندگی فرد به جا می‌گذارد. این علائم باعث آسیب دیدن روابط فرد، کارکرد شغلی و تحصیلی او می‌شود.

انواع اختلال دو قطبي:

اختلال دو قطبي نوع 1:

حد اقل يک دوره خلق شيدا به مدت يک هفته وجود دارد.اگرچه بيشتر مبتلايان دوره افسردگي را هم تجربه مي‌کنند ولي بعضي از انها فقط دوره شيدائي را تجربه مي‌کنند.

دوره هاي شيدايي بدون درمان بين 3 تا 6 ماه به طول مي‌انجامند.دوره‌هاي افسردگي در صورتي که مداوا نشوند 6-12 ماه ادامه پيدا مي‌کنند.

اختلال دو قطبي نوع 2:

در اين نوع بيش از يک دوره افسردگي شديد وجود دارد. در صورتي که شدت خلق شيدايي کم است. اين نوع به نام شيدائي خفيف (Hypomania) ناميده مي‌شود.

اختلال دو قطبي با تناوب سريع:

در اين دسته بيش از 4 بار نوسان روحي در طول يکسال وجود دارد. اين نوع در حدود 10 درصد افراد مبتلا به اختلالات دوقطبي ديده ميشود و مي‌تواند با هر کدام از انواع 1 يا 2 همراه باشد.

اختلال خلق ادواري (Cyclothymia):

در اين نوع شدت نوسان خلق به اندازه اختلال دوقطبي نيست، اما مي‌تواند زمان طولاني تري ادامه يابد. اين حالت مي‌تواند منجر به اختلالات دو قطبي گردد.

علل پیدایش بیماری اختلال دو قطبی:

اگرچه دلیل قطعی برای این اختلالات هنوز شناخته نشده‌است، اما محققان بر این باورند که اختلالات دوقطبی منشأ ارثی دارد و ترکیب ژنتیکی افراد بیشتر از تربیت آن‌ها در این اختلالات مؤثر است. ممکن است مشکل فیزیکی در قسمتی از مغز که کنترل حالات روانی را به عهده دارد عامل این اختلالات باشد. به این دلیل است که این اختلالات با دارو قابل کنترل هستند. همچنین نوسانات خلقی ممکن است گاهی توسط استرس یا بیماری به وجود بیایند.

علايم اختلالات دو قطبي:

علائم بيماري بستگي به اين دارد که خلق شما به سمت افسردگي يا شيدائي تغيير کرده باشد.

1- افسردگي

احساس افسردگي احساسي است که همه ما در طول زندگي آنرا تجربه کرده ايم. اين احساس مي‌تواند به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگي کمک کند. اما در افسردگي باليني يا اختلالات دوقطبي اين احساس افسردگي بسيار شديد تر است. در اين حالت احساس افسردگي براي مدت طولاني باقي مي‌ماند و حتي انجام امور عادي زندگي را سخت يا غير ممکن مي‌سازد. در صورتي که شما افسرده شده باشيد متوجه اين تغييرات در خود شده ايد:

 روحي:

•  احساس غمگيني که از بين نمي‌رود.
•  احساس نياز به گريستن بدون هيچ دليلي
•  ازدست دادن تمايل و رغبت به همه چيز
•  عدم لذت بردن از چیزهایی که قبلا لذت می بردید.
•  احساس بي قراري و آشفتگي
•  از دست دادن اعتماد به نفس
•  احساس بي ارزشي و نااميدي
•  زودرنجي و تحريک پذيري
•  فکرکردن به خود کشي

فکري:

• از دست دادن قدرت فکر کردن مثبت و اميدوارانه
• از دست دادن قدرت تصميم گيري حتي در موارد ساده
• مشکل تمرکز کردن

 جسمي:

• کم شدن اشتها و وزن
• مشکل خوابيدن
• بيدار شدن زودتر از موقع
• احساس خستگي کامل
• يبوست

 رفتاري:

• مشکل در شروع و به پايان رساندن کارها- حتي کارهاي روزمره
• گريه کردن زياد و يا احساس نياز به گريه و عدم توانايي گريستن
• پرهيز از مواجهه با افراد

2- شيدايي يا هيجان

شيدايي يک احساس خوشحالي، افزايش انرژي و خوش بيني بيش از اندازه است. اين حالت مي‌تواند آنقدر شديد باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثير قرار دهد. ممکن است تفکرات عجيبي راجع به خود داشته باشيد، تصميمات بدي بگيريد و به صورت شرم آور، مضر و گاهي خطرناک رفتار کنيد.

مانند حالت افسردگي، در اين حالت هم زندگي فرد مختل مي‌شود و مي‌تواند روابط و کار فرد را تحت تاثير قرار دهد. در حالتي که اين حالت خيلي شديد نباشد به آن شيدائي خفيف مي‌گويند.

در صورتي که شما شيدا شويد ممکن است حالات زير را در خود مشاهده کنيد:

روحي:

• بسيار شاد و مهيج
• عصبي و برانگيخته شدن توسط کساني که در خوش بيني شما شريک نمي‌شوند
• احساس برتر بودن بيش از اندازه

فکري:

• پر از ايده هاي جديد و مهيج
• پريدن از يک ايده يه ايده ديگر
• شنيدن صداهايي که افراد ديگر نمي‌شنوند

جسمي:

• بي ميل يا ناتوان از خوابيدن
• پر انرژي
• افزايش تمايل به رابطه جنسي

رفتاري:

•  برنامه ريزي هاي بلندپروازانه و غير واقعي
• بسيار فعال و پر جنب و جوش
•  رفتارهاي نا معمول
•  حرف زدن سريع – ديگران ممکن است متوجه صحبتهاي شما نشوند.
•  تصميمات عجولانه و گاهي با نتايج مصيبت بار
•  ولخرجي
•  احساس صميميت زياد
•  بروز بيش از حد احساسات

اگر شما در اواسط دوره شيدايي براي اولين بار باشيد، ممکن است متوجه هيچ چيز غير عادي نشويد. حتي دوستان و خانواده شما نيز ممکن است متوجه نشوند. حتي ممکن است اگر کسي سعي کند در اين مورد نظري ابراز کند ناراحت شويد. در اين حالت شما به تدریج در انجام امور روزمره و ارتباط با افراد دچار مشکل می شوید.

علايم جنون(Psychotic)

اگر دوره هاي شيدايي و يا افسردگي خيلي جدي شود، شما ممکن است دچار علايم جنون شويد.

•  حالت شيدايي: علايم اين حالت شامل احساس خود بزرگ بيني است -اينکه مسئول انجام يک ماموريت مهم بوده يا از يک قدرت بسيار زياد برخوردار است. حالت افسردگي: احساس گناه شديد، احساس بدترين بودن و يا حتي احساس عدم وجود.

علاوه بر اين اعتقادات نامعقول فرد ممکن است دچار توهم شده که شامل شنيدن ديدن بوييدن و يا لمس کردن چيزها يا کساني که وجود ندارند.

بين دوره ها:

قبلا بر اين باور بودند که اگر شما از اختلالات دو قطبي رنج مي‌بريد، بايد در بين دوره هاي افسردگي و شيدايي خلق متعادل داشته باشند . اما اکنون مي‌دانيم که در اين حالت علي رغم بهبود ظاهري ممکن است علايم افسردگي خفيف و مشکلات ذهني ادامه پيدا کند.

درمان اختلال دوقطبی چیست؟

شروع درمان در مراحل اولیه اختلال بسیار مهم است.درمان مؤثر معمولاً شامل دارودرمانی، رواندرمانی، آموزش، راهکارهای خود کنترلی، و حمایت های بیرونی مانند خانواده، دوستان و گروه های رسمی است.

دارودرمانی:

این درمان برای ایجاد ثبات خلقی و درمان اختلال دوقطبی بسیار مؤثر است. در هر حال، همه افراد به داروهای یکسانی پاسخ نمی دهند و گاهی چند نوع دارو باید برای فرد تجویز شود تا مؤثرترین آن مشخص شود. داروها معمولاً شامل تثبیت کننده های خلقی، ضد افسردگی ها، و گاهی داروهای دیگر می باشد. نکته بسیار مهم این است که این بیماران باید داروها را کاملاً تحت نظر روانپزشک مصرف کنند زیرا قطع بی موقع آن سبب عود اختلال می گردد. معمولاً درمان دارویی اختلال دوقطبی طولانی مدت است.

رواندرمانی:

رواندرمانی و سایر مداخلات جز قسمت های ضروری درمان اختلال دوقطبی است. مؤثرترین رواندرمانی ها معمولاً بر شناخت بیماری، یادگیری چگونگی مقابله و تغییر الگوهای غیرمؤثر فکر تمرکز دارند. یکی از بهترین درمان ها در این زیمنه درمان شناختی رفتاری (CBT) است.

درمان های متمرکز بر خانواده:

در این درمان ها از اعضای خانواده و دوستان به عنوان حمایت کننده استفاده می شود. این افراد با آموزش درباره اختلال و همکاری برای پیشبرد طرح درمانی در درمان مشارکت می کنند. همچنین این نوع درمان باعث می شود تا از احساس گیجی و ابهام دوستان و اعضای خانواده کم شود.

بهبودی اختلال دوقطبی به چه صورت است؟

زمانی که بیماران با اختلال خود آشنا شوند، الگوی ویژه رفتار خود را شناسایی می کنند. اگر افراد بتوانند علائم خود را شناسایی کنند و سریعاً به آن بپردازند می توانند از عود اختلال پیشگیری کنند. اما از آنجایی که اختلال دوقطبی درمان قطعی ندارد، درمان باید ادامه دار باشد.

منبع: www.mayoclinic.org

بیشتر بخوانید: معرفی بیماری als